براساس اطلاعات وب‌سایت آموزش و پرورش کانادا ، سیستم آموزشی کانادا در بردارنده انواع مدارس خصوصی و دولتی از قبیل موسسات فنی/ کالج‌های استانی (community colleges)، کالج‌های فنی و حرفه‌ای (Career colleges)، مدارس زبان، مدارس متوسطه، کمپ‌های تابستانی، کالج‌های دانشگاهی و دانشگاه‌ها است.

سیستم آموزشی کانادا یک مسئولیت استانی و تحت نظارت قانون اساسی و دولت فدرال کشور کانادا است، این بدین معنی است که در مناطق و استان‌های مختلف کشور کانادا تفاوت‌های عمده‌ای از لحاظ قوانین آموزشی وجود دارد. با این‌حال، استانداردهای آموزشی در سراسر کشور از یکپارچگی بسیار بالایی برخوردار است.

سیستم آموزشی کانادا به طور کلی به دو دسته خصوصی و دولتی و سه مقطع ابتدایی-راهنمایی (Primary)، متوسطه (Secondary) و کالج و دانشگاه (Post- secondary) تقسیم می‌شود و همواره دولت فدرال این کشور مبلغ قابل توجهی از یارانه را (معادل ۶ درصد از کل تولید ناخالص داخلی ) به مقاطع تحصیلی ابتدایی تا دانشگاهی این کشور اختصاص می‌دهد.

براساس گزارش اخیر BBC، در آخرین آزمون بین‌المللی Pisa که توسط سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) برگزار شد، سیستم آموزشی کانادا به عنوان یکی از برترین‌های دنیا با کسب عنوان سومی در مهارت‌های خواندن، ریاضیات و علوم در بین بیش از ۶۵ کشور مطرح جهان، در کنار آموزش و پرورش کشورهایی نظیر آمریکا، انگلیس و فرانسه قرار گرفته است.

به طور کلی، در سیستم آموزشی کانادا والدین می‌توانند کودکان ۴ و ۵ ساله خود را به صورت داوطلبانه برای مدت زمان یک تا نهایتا دو سال در مهدکودک ثبت‌نام کنند؛ براساس قوانین آموزش و پرورش کانادا، مقطع اول ابتدایی برای تمامی کودکان از سن شش سالگی آغاز می‌شود.

سال تحصیلی به طور معمول از شهریور ماه (September) پس از روز کارگر شروع شده و تا آخر خرداد (June) ادامه دارد و در برخی موارد، ثبت‌نام و پذیرش در دی ماه نیز قابل انجام است؛ و همچنین مدارس متوسطه به نسبت قانون استان مربوطه تا مقطع ۱۱ و یا ۱۲ ادامه دارد.

دانش‌آموزان پس از گذراندن تحصیلات متوسطه می‌توانند در کالج، دانشگاه و یا تحصیلات Cégep ثبت‌نام کنند؛ Cégep در سیستم آموزشی کانادا مخفف فرانسوی کالج آموزش‌های عمومی و فنی و حرفه‌ای است و بین تحصیلات متوسطه و دانشگاه قریب به دو سال برای دوره‌های عمومی و یا سه سال برای دوره‌های فنی و حرفه‌ای زمان خواهد برد.

لازم به ذکر است که آموزش و پرورش کانادا، تنها در استان کبک از سیستم آموزشی Cégep برخوردار است؛ در ادامه قصد داریم به توضیح جزئیات مقاطع مختلف تحصیلی سیستم آموزشی کانادا ( ابتدایی – راهنمایی و متوسطه) و اطلاعات مهم و کاربردی تحصیل در مدارس کانادا و مسائلی از این قبیل بپردازیم؛ پس با ما همراه باشید.

سیستم آموزشی کانادا در مقطع دبستان یا همان Elementary از سطح ۱ تا ۸ است ( سن ۶ یا ۷ سالگی تا ۱۳ و یا ۱۴ سالگی) که در برخی از استان‌ها نظیر انتاریو شامل دوره‌های دو ساله پیش دبستانی سطح Junior JK و Senior SK نیز می‌شود؛ البته لازم به ذکر است که دوره‌های مهد کودک اختیاری بوده و به استثنای مقاطع ابتدایی تا متوسطه، در هیچ جای کانادا اجباری نیست.

در برخی از استان‌ها و ایالات کانادا مقطع راهنمایی (Middle school) که به اسامی junior high school و senior public school نیز معروف است، پس از مقطع ابتدایی به اجرا در می‌آید، اما براساس سیستم آموزشی کانادا در اکثر استان‌ها، مقطع راهنمایی از سطح ۶ تا ۹ (سن ۱۲ تا ۱۵سالگی) ادامه می‌یابد.

اگرچه در قانون آموزش و پرورش استان انتاریو، به طور معمول سطح ۷ و ۸ به عنوان سطح راهنمایی محسوب می‌شود.

همچنین باید خاطر نشان کنیم که مدارس دولتی کانادا به صورت منطقه‌ای و توسط هیئت مدیره منتخب مدیریت می‌شوند، تقریبا در تمامی این مدارس دانش‌آموزان دختر و پسر به طور مختلط آموزش می‌بینند و برنامه‌های تحصیلی این مدارس از نوع روزانه است.

بررسی سیستم آموزشی مقاطع ابتدایی و راهنمایی

سیستم نمره‌دهی مقطع ابتدایی و راهنمایی

چیزی که در سیستم آموزشی کانادا میبایست از همان ابتدا برای دانش آموز مهم باشد، معدل کل سالانه و یا همان GPA است. سیستم محاسبه معدل در مقاطع ابتدایی و راهنمایی برخلاف مقطع متوسطه مبحثی ساده بوده و به میزان اعتبار هر درس وابسته نیست؛ از این رو برای محاسبه معدل سالانه، مجموع نمرات بدست آمده از کلاسهای مختلف دانش آموز، تقسیم بر تعداد کلاسهای فرد می‌شود.

به طور کلی در مقطع ابتدایی و راهنمایی سیستم آموزشی کانادا، بهترین نمره معدل و یا همان GPA نمره ۴٫۰ است و با استفاده از دامنه محدودی از حروف الفبای انگلیسی سطح دانش آموز مشخص می‌شود.

در مقطع ابتدایی و راهنمایی سیستم آموزشی کانادا، حرف A معادل نمره ۴، حرف B معادل نمره ۳، حرف C معادل نمره ۲ و حرف D معادل نمره ۱ است و حرف F به عنوان مردود قلمداد می‌شود.

در برخی از مدارس آموزش و پروش کانادا اما سیستم محاسبه نمره و نمره‌دهی با استفاده از امتیاز مثبت و منفی کمی پیچیده‌تر است که در این صورت معادل نمرات بدین ترتیب می‌شود:

• A= 4.00 ؛ A – = ۳.۶۷
• B+ = 3.33 ؛ B= 3.00 ؛ B – = ۲.۶۷
• C + = ۲.۳۳ ؛ C = 2.00 ؛ C – = ۱.۶۷
• D+ = 1.33 ؛ D = 1.00 ؛ D – = ۰.۶۷
• F= 0.00

سیستم آموزشی کانادا در اکثر مدارس ابتدایی و راهنمایی به صورت ترمی و یا دوره‌های سه ماهه است، از این رو محاسبه سطح و نمره معدل دانش آموز در انتهای هر ترم انجام می‌گیرد و در انتهای سال میانگین کل معدل محاسبه می‌شود.

بهتر است برای درک بهتر سیستم محاسبه معدل و نمره‌دهی مقطع ابتدایی و راهنمایی آموزش و پروش کانادا مثالی بزنیم: معدل GPA دانش آموزی که سه نمره A، دو نمره B ، سه نمره C و یک D در طول یک ترم گرفته، چند است؟

سه نمره A معادل ۱۲٫۰ ، دو نمره B معادل ۶٫۰ ، سه نمره C معادل ۶٫۰ و یک نمره D معاد ۱٫۰ است که در مجموع عدد ۲۳٫۰ بدست می‌آید و از آنجایی که تعداد کلاس‌های درسی دانش آموز ۹ عدد است، معدل GPA ترم دانش آموز ۲٫۵۶ خواهد بود.

چارچوب درسی و برنامه تحصیلی مقاطع ابتدایی و راهنمایی کانادا

همانطور که می‌دانید سیستم آموزشی کانادا از برنامه تحصیلی جامع ملی و دولت فدرال برخوردار نبوده و دولت هر استان به طور جداگانه مسئولیت ساماندهی برنامه تحصیلی مدارس را بر عهده دارد. اما در عین حال، آموزش و پرورش تمام استان‌ها به منظور ایجاد بهترین تمارین مبتنی بر مشارکت دانش آموزان، در مجمعی به نام شورای وزیران آموزش و پروش کانادا (CMEC) به یکدیگر ملحق شده‌اند.

علاوه بر دروس اجباری زبان، ریاضی، علوم، مطالعات اجتماعی و هنر، تمامی استان‌ها آموزش شهروندی را در برنامه تحصیلی مقاطع ابتدایی و راهنمایی گنجانده‌اند؛ تعداد زیادی از استان‌های کانادا نیز در قالب سیستم آموزشی کانادا موضوعات درسی و قابل انتخاب کسب و کار و آموزش مالی را در برنامه تحصیلی سالانه دانش آموزان قرار داده‌اند.

سیستم آموزشی استان انتاریو با نظارت آموزش و پرورش کانادا به استاندارد مناسبی از چارچوب درسی، منابع و دستاورد در دروس هنر، فرانسه، بهداشت و تربیت بدنی، زبان، ریاضی، زبان‌های بومی، علوم و فناوری و مطالعات اجتماعی در مقطع ابتدایی و مضاف بر این، دروس مطالعات کسب و کار کانادایی و جهانی، زبان‌های کلاسیک و بین‌المللی، مطالعات کامپیوتر، رشته‌های مختلف علمی، مطالعات بومی و آموزش فنی در مقطع راهنمایی و دبیرستان رسیده است.

برنامه تحصیلی مذکور تحت مشاوره توسعه دهندگان، والدین، معلمان و دیگر عوامل ذیربط به صورت دوره‌ای تجدید نظر شده است و چرخه تحول و تجدید نظر برنامه تحصیلی سیستم آموزشی کانادا و فعلی استان انتاریو قریب به ۹ سال زمان برده است.

البته این برنامه تحصیلی همچنان در حال به روز رسانی است و قرار است تا نسخه جدیدی از آن در سال ۲۰۲۰ عرضه گردد.

استان بریتیش کلمبیا نیز در قالب سیستم آموزش و پرورش کانادا چارچوب درسی و برنامه تحصیلی جدیدی را طراحی کرده تا از این طریق به دانش‌آموزان برای موفقیت در دنیای به هم پیوسته و در حال تغییر فعلی کمک کند.

برنامه تحصیلی و چارچوب درسی مذکور با نام ” ساختن مسیر موفقیت دانش‌آموزان” بر مبنای آخرین تحقیقات بین‌المللی مبتنی بر مفهوم و شایستگی طراحی شده و به منظور حفظ تمرکز دانش‌آموزان بر مقوله‌های سوادآموزی و کار با اعداد در کنار یادگیری عمیق دیگر دروس ایجاد شده است.

بر همین اساس توانایی‌های ( ارتباط اجتماعی، تفکر انتقادی و خلاقانه و شایستگی‌های شخصی و اجتماعی) و مهارت‌های بنیادین خواندن و نوشتن و ریاضیات در تمامی دروس و برنامه تحصیلی مقاطع ابتدایی و راهنمایی آموزش و پرورش کانادا تعمیم داده شده است.

لازم به ذکر است که براساس قوانین سیستم آموزشی کانادا، تحصیل در تمام استان‌های کانادا تا سن ۱۶ سالگی و یا زمان دریافت دیپلم دوران متوسطه اجباری است، ( به استثنای استان‌های مانیتوبا، انتاریو و نیوبرانزویک که تا سن ۱۸ سالگی است).

دپارتمان تحصیلی گروه شرکت‌های نیلگام به منظور تسهیل روند تصمیم‌گیری والدین و سنجش وضعیت فرزندان برای تحصیل در مدارس نمونه کانادا، فرم ارزیابی تحصیلی هوشمندی را طراحی کرده که می‌توانید با استفاده از آن به ارزیابی دقیق وضعیت تحصیلی فرزند خود برای ادامه تحصیل در کشور کانادا بپردازید.

زبان

کشور پهناور کانادا با تنها ۳۴ میلیون نفر جمعیت، هر ساله پذیرای قریب به ۲۵۰ هزار نفر مهاجر از سراسر دنیاست که در اغلب اوقات در پرجمعیت‌ترین استان کشور کانادا یعنی استان انتاریو اقامت می‌گزینند.

اکثر تازه واردان و مهاجران، شهر محبوب تورنتوی استان انتاریو را برای زندگی و اقامت در کشور کانادا انتخاب می‌کنند، از این رو تورنتو با برخورداری از بیش از ۱۷۵ ملیت مختلف، متنوع‌ترین شهر فرهنگی دنیا از نگاه سازمان ملل لقب گرفته است.

با توجه به توصیفات ذکر شده در بالا، بی شک تورنتو از برترین سیستم آموزشی کانادا برخوردار است و به همین خاطر قصد داریم تا در این بخش به توضیح قوانین آموزش و پرورش استان انتاریو در زمینه دانش‌آموزان مهاجر و زبان‌آموز زبان انگلیسی (ELLs) بپردازیم.

طبق قوانین سیستم آموزشی کانادا، دانش‌آموزان بین‌المللی مقطع دبستان و راهنمایی حق انتخاب تحصیل به زبان انگلیسی و فرانسه و یا هر دو را دارند.

ساعات و تقویم تحصیلی مدارس

سال تحصیلی مدارس آموزش و پرورش کانادا شباهت بسیار زیادی به سیستم آموزشی آمریکا دارد. کلاس‌ها از اوایل ماه سپتامبر ( شهریور) شروع شده و تا اواخر ماه جون (خرداد) برای حدود ۱۰ ماه ادامه دارد. براساس قوانین سیستم آموزشی کانادا به طور معمول سال تحصیلی به دو ترم تقسیم می‌شود، البته در برخی مناطق و استانها سال تحصیلی بر مبنای چهار سه ماهه سال و یا سه ترم تحصیلی (trimesters) تقسیم‌بندی می‌شود.

همچنین تعداد کمی از مدارس کانادا در تمام سال فعال هستند و سال تحصیلی برخی از آنها از اواسط ماه آگوست (مرداد) شروع شده و تا پایان ماه می (اردیبهشت) ادامه دارد.

بنابر قوانین سیستم آموزشی کانادا در مقاطع ابتدایی و راهنمایی، مدارس در روزهای غیر تعطیل از ساعت ۸:۳۰ صبح تا ساعت ۳ و یا ۳:۳۰ بعد از ظهر و یا ۹:۰۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر فعالیت می‌کنند و یک ساعت را به زمان ناهار و ۲ زمان تنفس ۱۵ دقیقه‌ای (recess) را بین کلاس‌ها همانند زنگ تفریح خودمان به دانش‌آموزان اختصاص می‌دهند.

البته لازم به ذکر است که براساس نوع مدرسه ( کاتولیک، دولتی و یا خصوصی)، منطقه و مقطع تحصیلی دانش‌آموز، این ساعات کمی متغیر است؛ در اکثر مدارس استانهای کشور کانادا، کلاس‌های درسی از دوشنبه تا جمعه برگزار می‌شود و مدارس کانادایی در روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل هستند.

دپارتمان تحصیلی گلدن دریم با برخورداری از تیمی مجرب، آماده ارائه مشاوره و پاسخ‌گویی به سوالات شما عزیزان در مورد ادامه تحصیل فرزند‌تان در مدارس معتبر کانادا و ساختن آینده‌ای روشن و درخشان در این کشور است.

 هزینه و شهریه‌ تحصیلی مقاطع ابتدایی و راهنمایی

شهریه تحصیلی و سالانه مقاطع ابتدایی و راهنمایی آموزش و پرورش کانادا براساس نوع مدرسه ( دولتی، خصوصی- شبانه‌روزی)، مقطع تحصیلی و محله و شهر دانش‌آموز بین‌المللی، مقوله‌ای کاملا متغیر است که در ادامه به توضیح جزئیات آن خواهیم پرداخت.

همانطور که می‌دانید بودجه مدارس دولتی کانادا توسط دولت فدرال، استان و ایالت این کشور تامین شده و به نوعی رایگان بوده و شامل پرداخت شهریه سالانه برای ثبت‌نام دانش‌آموزان نمی‌شود؛ اما براساس قوانین آموزش و پرورش کانادا، در اکثر این مدارس هزینه‌ ناچیز ۱۰ تا ۱۰۰ دلاری تحت عنوان تدارکات مدرسه، تور و سفر، برنامه‌های ویژه و کلاس‌های فوق‌العاده وتیم‌های ورزشی از والدین گرفته می‌شود.

لازم به ذکر است که مدارس دولتی تنها برای دانش‌آموزان مقیم کانادا رایگان بوده و دانش‌آموزان بین‌المللی علاوه بر داشتن مجوز و ویزای تحصیلی کانادا، ملزم به پرداخت شهریه هستند؛ البته آموزش و پرورش کانادا در دو صورت اجازه تحصیل و ثبت‌نام فرزندان مهاجرین و دانش‌آموزان بین‌المللی را در مدارس دولتی این کشور می‌دهد:

• در صورتی که یکی از والدین دانش‌آموز بین‌المللی مشغول تحصیل باشد و از مجوز کار یا تحصیل در کانادا با اعتبار بیش از یکسال برخوردار باشد، فرزند وی تحت عنوان Minor children مجاز است به تحصیل در هر یک از مقاطع مهدکودک (pre-school)، ابتدایی و راهنمایی (primary) و دبیرستان (secondary) مدارس دولتی کانادا بپردازد.
• در صورتی که یکی از والدین دانش‌آموز دارای حقوق شهروندی (Citizenship)گذرنامه و اقامت دائم کشور کانادا PR باشد، فرزند وی امکان ثبت‌نام و تحصیل رایگان در مدارس این کشور را خواهد داشت.

اما مدارس خصوصی در سیستم آموزشی کانادا به هیچ وجه رایگان نبوده و شامل پرداخت شهریه می‌شوند. شهریه اغلب مدارس خصوصی کانادا برحسب شهرت، محل استقرار ، خدمات، نوع مدرسه و سطح دانش‌آموز از ۸۰۰۰ هزار دلار تا ۶۰ هزار دلار در سال متغیر است! ؛ و تنها ۵ درصد از دانش‌آموزان کشور کانادا در این نوع مدارس به تحصیل مشغول هستند.

عموما در سیستم آموزشی کانادا، مدارس خصوصی شبانه‌روزی و یا همان boarding schools که دارای پانسیون و خوابگاه برای دانش‌آموزان هستند، گران‌ترین گزینه برای ثبت‌نام دانش‌آموزان مقاطع ابتدایی و راهنمایی محسوب می‌شوند.

شهریه این نوع از مدارس خصوصی زمانی که در شهرهایی نظیر ونکوور و یا تورنتو مستقر باشند، بی‌نهایت سرسام آور خواهد بود؛ در مقابل این گزینه اما، مدارس مذهبی از پایین‌ترین نرخ شهریه در کشور کانادا برخوردار هستند و به همین دلیل گزینه اقتصادی و مناسبی برای ثبت‌نام دانش‌آموزان بین‌المللی محسوب می‌شوند.

به طور کلی در سیستم آموزشی کانادا، مدارس خصوصی مذهبی- مسیحی در شهرهای کوچک و بخش شمالی انتاریو دارای کم‌ترین میزان شهریه سالانه بوده و در عین حال مدارس شبانه‌روزی شهرهای بزرگ نظیر تورنتو و اتاوا با میانگین شهریه ۴۰ تا ۵۰ هزار در سال، از بیش‌ترین میزان شهریه سالانه برخوردارند.

عموما اندازه کلاس‌های مدارس خصوصی و تعداد دانش‌آموزان به نسبت مدارس دولتی کمتر بوده و برخی از آنها تنها به پسران و یا دختران اختصاص دارند.

پرداخت شهریه مدارس خصوصی کانادا معمولا در دو ترم ماه Sept  (شهریور) تا Jan (دی) و ماه Feb  (بهمن) تا Jun (خرداد) انجام می‌پذیرد و شامل پوشش بیمه پزشکی دانش‌آموز و کلاسهای فوق‌العاده زبان ESL نیز می‌شود.

در سیستم آموزشی کانادا، بخش اعظمی از شهریه دریافتی مدارس خصوصی شبانه‌روزی یعنی چیزی در حدود ۸۵ درصد به دپارتمان تحصیلی حرفه‌ای مدرسه اختصاص می‌یابد و الباقی صرف تجهیزات کلاسها، بهبود تجهیزات مدارس و هزینه‌های نگهداری، نظارت، خوابگاه، سرویس غذا و حمل و نقل مدارس، روپوش دانش‌آموزان، کمک تحصیلی و مالیات می‌شود.

یکی از موارد مورد توجه در سیستم آموزشی کانادا اینست که شهریه مدارس خصوصی در مقاطع اولیه و ابتدایی خصوصا پیش دبستانی و مهدکودک با وجود گزینه‌های متعددی نظیر nursery school و daycare پایین‌تر است.

لازم به ذکر است که برای ثبت‌نام دانش‌آموز بین‌المللی در مدارس مذهبی ، دانش‌آموز ملزم به کاتولیک و یا مسیحی بودن نیست و شمار زیادی از مدارس خصوصی، برای چند دانش‌آموز بین‌المللی از یک خانواده تخفیف ۵ تا ۲۵ درصدی (sibling discounts) به هنگام ثبت‌نام قائل می‌شوند.

براساس سیستم آموزشی کانادا و قوانین دولتی این کشور، دانش‌آموزان تا پیش از سنین ۱۸ و ۱۹ سالگی به عنوان  minor child شناخته شده و برای ثبت‌نام در مدارس دولتی و یا خصوصی علاوه بر داشتن مجوز تحصیلی، نامه پذیرش، توصیه نامه (Recommendation Letter) و ویزای تحصیلی ملزم به داشتن قیم (legal guardian) هستند که در اینجا به عنوان قانون Custodianship از آن نام برده می‌شود.

برخی از والدین ایرانی به دلیل نگرانی‌های بی‌شمار و همچنین پشتیبانی همه جانبه و همراهی فرزند خود در حین تحصیل در کانادا، اقدام به درخواست ویزای همراه کانادا می‌کنند؛ اما باید خاطرنشان کنیم که براساس سیستم آموزشی کانادا و دولت این کشور، در اغلب موارد حضور والدین در کنار دانش‌آموز کفایت نکرده و پروسه ثبت‌نام دانش‌آموز تنها در صورت وجود قیم قانونی (Custodian ) انجام می‌پذیرد.